Nuri Oğuz Ayhan, CFA İş Portföy Hisse Senedi Portföy Yönetimi Bölüm Müdürü
Türk pop müziğinin en sevilen şarkıcılarından Kenan Doğulu’nun Tutamıyorum Zamanı şarkısını 90’lı yıllarda çok severek dinlediğimi hatırlıyorum. Zamanı tutamamak sözünü çok sevmiştim. COVID-19 pandemisinin 2020 yılında ortaya çıkışıyla birlikte tüm dünyada büyük bir korku hâkim oldu ve evlerimize kapandık. Teknolojik gelişmeler ile zaten zamanın akışı hızlanmıştı ama artık tutulamaz hale geldi ve dijital dünya tüm insanlığı muhtemelen geri dönüşü olmayacak şekilde içine aldı.
Şirketler de bu dönüşümden hayli etkilendi ve etkileniyor. Mesela, pandemi öncesinde bir giyim perakendecisi şirketinin en üst düzey yöneticisine, online satışlarının toplam ciro içindeki payının tek haneli rakamlardan çift hanelere geçmesi kaç yıl alır diye sorduğumda yılları alır cevabını alıyordum. Halbuki şu an o şirkette online satışların toplam satışlar içindeki payı pandemi öncesinin 1,5 katı büyüklüğe gelmiş durumda. Gıda perakendeciliğinde de durum çok benzer. Peki sermaye piyasaları bu işten nasıl etkilendi? Cevabı çok açık. Sermaye piyasalarımız çok sayıda yeni yatırımcı ile tanıştı. Haliyle yatırımcı tabanı büyüdü ve sermaye piyasası ürünlerine olan ilgi arttı. Ayrıca gerçek kişilerin pandemi sonrası dönemde işlem hacimleri de ciddi anlamda arttı. Aracı kurumlar, servis sağlayıcılar vb. herkes olumlu etkilendi.
Yazımda bu yatırımcı büyümesinin bizde nerelerden nerelere geldiğini göstermeye çalışacağım ve dünyada da gerçek kişilerin pandemi sonrası dönemdeki işlem hacim artışına vurgu yapacağım. Daha sonra hisse senedi piyasaları özelinde ilk kez halka arz olan şirket sayılarındaki artıştan bahsedeceğim. Son olarak, nispeten hızlı büyüyen küçük orta ölçekli şirketleri kapsayan endekslere yönelik kurulan fonların sektör içindeki gelişimlerine ve başarısına değineceğim.
Borsa İstanbul pay senedi yatırımcısı sayısı pandemiye girerken yaklaşık 1.2 milyon kişiydi. 2021 yılına girerken bu sayı 2 milyon eşiğini geçti. 2 Ekim 2023 tarihi itibarıyla ise yatırımcı sayısı 7,78 milyon kişiye ulaşmıştır.
Dünyanın en değerli şirketlerini barındıran Nasdaq’da3, COVID-19 şokunun yaşanmasının sonrasında yaşanan gerçek kişi yatırım hacim ve değer artışı aşağıdaki grafikte çok belirgin şekilde görünmektedir. Bunun hem yatırımcı sayısı artışından hem de daha fazla risk alma iştahından olabileceği düşünülebilir.
Yatırımcı sayısının artışına paralel, hisse senedi ilk halka arzlarında da artış yaşandı. Ülkemizde özellikle son 2 senede yeni sektörlerin ve iş kollarının yatırımcı ile buluşması ve şirketlere uzun vadeli kaynak sağlanması amacıyla, ilk halka arzlara ekonomi yönetimi tarafından çok sıcak bakıldığı bilinmektedir. Orta Vadeli Program’da bu sürecin benzer şekilde devam edeceği de vurgulanmıştır. Dünyada pandemi sonrasındaki yılda ilk ciddi halka arz artışı yaşanmıştır.
Ülkemizde de durum globaldeki gelişmelere paralel şekilde gelişmiştir. En fazla sayıda ilk halka arz pandemi sonrasındaki yılda (2021) yapılmıştır. Yaklaşık 2,4 milyar USD kaynak sağlanmıştır. Yılbaşından bugüne baktığımızda da neredeyse 2,1 milyar USD yeni kaynak sağlanmıştır.
Pandemi sonrası dönemde yukarıda da göründüğü üzere hem yatırımcı sayısı hem de yatırım yapılabilecek şirket sayısı artmıştır. Portföy yönetim şirketleri için de bu gelişmeler yeni bir fırsat penceresi açmıştır. Portföy yönetim şirketleri 2020 yılı sonrasında yatırımcılar tarafından oluşan talebi doğru şekilde yönetmiş ve özellikle küçük-orta ölçekli şirketleri barındıran, ülke büyümesine hayli duyarlı ve sektörlerinde yüksek büyüme imkânlarına sahip şirketlerin oluşturduğu Borsa İstanbul 100 Endeksi dışındaki şirketleri kapsayan fonları kurmuşlardır. Bu nitelikteki ilk fonu 2020’de İş Portföy Yönetimi kurmuştur ve ismi de (IDH) İş Portföy BIST100 Dışı Şirketler Hisse Senedi (TL) Fonu (Hisse Senedi Yoğun Fon)’dur. Sektörde şu an 6 benzer hisse senedi yoğun fon mevcuttur.
Bu kategorideki fonların yatırım evreni nispeten araştırma analistleri tarafından daha az takip edilen ve araştırma kapsamına daha az dahil edilen hisse senetlerini kapsamaktadır. Ayrıca likiditeleri de blue-chip diyebileceğimiz BIST100 Endeksi hisse senetlerine nazaran daha düşüktür.
Özetle, bu evrende yatırım yapmak ayrı bir uzmanlık ve araştırma ekibi gerektirmektedir. Portföy yönetim ve araştırma ekiplerinin genişliği ve uzmanlığı burada ayırt edici değişken olarak ortaya çıkmaktadır. 2.2 milyar TL’lik kısmı İş Portföy’e ait olan sektör büyüklüğü 6 milyar TL’yi aşmıştır.
Son olarak, bu fonlar içindeki İş Portföy BIST100 Dışı Şirketler Hisse Senedi (TL) Fonu (Hisse Senedi Yoğun Fon)’un, son 1 yıllık getirilerde, TEFAS’a açık hisse senedi fon türündeki 101 fon içerisinde %2.29 Pazar payı ile 1. sırada yer aldığını ve karşılaştırma ölçütünün yaklaşık %100 üzerinde performans gösterdiğini belirtmek isterim.
Kaynakça:
https://www.ey.com/en_gl/insights/ipo/trends
2024 yılının ilk 9 ayında yıllık ortalama %3,2 büyüyen Türkiye ekonomisinin 2024’ü %3’ün bir miktar altında bir reel GSYH artışı ile tamamladığını düşünüyoruz. Bu yıl ise riskler aşağı yönlü olmakla birlikte büyümenin %3,5’e hızlanmasını bekliyoruz. Yılın ilk yarısında görece daha zayıf bir büyüme öngörürken, ikinci yarıda ise faiz indirimlerinin etkisinin de devreye girmesi ile ekonomik aktivitenin hız kazanabileceğini değerlendiriyoruz.
