İş Portföy Genel Müdürü Burak Sezercan "Sistemin yapısı gereği uzun dönemli bir birikim aracı olarak görülmesi gereken emeklilik yatırım fonlarında ürün çeşitliliğinin artmasının orta/ uzun dönemde ülkemiz tasarruf oranının yükselmesine katkı sağlayacağını ve sistemin geleneksel yatırım temaları ile karşılanması giderek zorlaşan yatırımcı beklentilerine uyum sağlamasını kolaylaştıracağını düşünüyoruz"
25 Ağustos 2022 itibarıyla ülkemizdeki 260 adet EYF ve 122 adet OKS emeklilik yatırım fonunun toplam büyüklüğü 341,6 milyar TL'ye ulaşmıştır. 2003 yılında hayata geçen Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), 2013 yılında %25 devlet katkısı imkânının sağlanması ile büyüme ivmesini artırmış, 2017 yılında BES'te Otomatik Katılım Sistemi (OKS) devreye girmiş ve son olarak da yatırım fonlarının işlem gördüğü TEFAS alım satım platformunun emeklilik yatırım fonları alanındaki karşılığı olan Bireysel Emeklilik Fon Alım Satım Platformu (BEFAS) 2021 yılında uygulamaya alınmıştır. TEFAS platformunun hayata geçmesi sonrası yatırımcıların yeni temalara olan ilgisinin artışını izleyebildiğimiz gibi BEFAS'ın devreye girmesi ile birlikte son dönemde emeklilik yatırım fonlarında da ürün çeşitliliğinin artmakta olduğunu gözlemliyoruz. Ülkemizde hem yatırım fonları hem de emeklilik yatırım fonları alanlarında genişleyen ürün yelpazesi yatırım endüstrisinde ortaya çıkan global trendlerle de uyumludur. Son yıllarda tematik fonlar, özellikle yatırım fonları ekseninde tüm dünyada öne çıkmakta ve yenilebilir enerji, metaverse teknolojileri, elektrikli araçlar, dijital oyun gibi son dönemlerin trendlerine uygun ve geleceğe dönük sayısız temanın bulunduğu tematik fonlar pazarı hem fon sayısı hem de yatırım miktarı bakımından hızla büyümektedir. Yeni fon türleri ile yatırımcıların günümüzde ve geleceğin dünyasında global ekonomiye hâkim olacak trendlere kolayca yatırım yapabilmesine olanak sağlanmaktadır. Bu bağlamda sistemin yapısı gereği uzun dönemli bir birikim aracı olarak görülmesi gereken emeklilik yatırım fonlarında da ürün çeşitliliğinin artmasının orta/uzun dönemde ülkemiz tasarruf oranının yükselmesine katkı sağlayacağını ve sistemin geleneksel yatırım temaları ile karşılanması giderek zorlaşan yatırımcı beklentilerine uyum sağlamasını kolaylaştıracağını düşünüyoruz.
Sektörde yatırımcıların yeni nesil temalara yatırım yapma iştahı gün geçtikçe artmaktadır. Yatırım fonları alanında bu gelişmeyi özellikle geçtiğimiz son 2 yılda gözlemledik. Kurulan tematik fon sayısı hızla arttı. Bazı emeklilik yatırım fonları da belli kısıtlara tabi olmakla birlikte yatırım fonlarına yatırım yapmaktadır. Özellikle fon sepeti fonu türünde kurulan emeklilik yatırım fonları sayesinde tek bir fon ile birden çok fona aynı anda yatırım yapma imkânı sağlanıyor. International Investment Funds Association (IIFA)'nın Ekim 2021 tarihli "Daha iyi emeklilik gelirleri, daha iyi yaşamlar: Yatırım fonları bireylerin emeklilik için tasarruf etmelerine nasıl yardımcı olabilir ve hükümetler üzerindeki mali baskıyı nasıl azaltabilir?" adlı çalışmasında aslında küresel ölçekte de emeklilik fonlarının yatırım fonları aracılığı ile yatırımcılarına çeşitlilik sunabileceğinden bahsediliyor. Tür bazında fon çeşitliliğinin artmasının orta/uzun vadede yatırımcıların sistemden beklediği faydaların gerçekleştirilmesi açısından katkı sunması beklenebilir. Ancak sistemde birbirine çok benzer yatırım stratejisine sahip çok sayıda fonun yer alması da yeterli fon büyüklüklerine ulaşılamamasına ve yatırımcılar açısından seçim zorluklarına yol açabilir. Bu bağlamda gerek emeklilik fonu yatırımcılarını çok sayıda fon arasından seçim yapma külfetinden kurtarabilmek gerekse de çok sayıda ve yeterli ölçeğe ulaşamamış emeklilik yatırım fonunun hem kurucular hem de yatırımcılar açısından doğurabileceği verimlilik problemlerini ortadan kaldırabilmek açısından emeklilik birikimlerinin bir bölümünün Fon Sepeti EYF'leri üzerinden yatırım fonlarına yönlendirilmesinin yararlı bir seçenek olabileceği kanaatindeyiz. BEFAS sisteminin hayata geçmiş olması da rekabeti artırarak sistem içerisinde çok sayıda benzer fon olmasından kaynaklanan problemlerin azaltılmasına katkı sunabilir.
Global ve yerel ekonomik/finansal gelişmeleri izleyip bilgi akışını doğru yorumlayarak kendi yatırımcı profilini de dikkate almak suretiyle fon tercihlerini değiştirmek gerek zaman gerekse bilgi kısıtları nedeniyle birçok emeklilik fonu yatırımcısı için oldukça zor bir konudur. Son yıllarda emeklilik yatırım fonu kurucularının, robodanışmanlık hizmetleri kapsamında söz konusu zorluğun azaltılabilmesi amacıyla sunmaya başladıkları çözümler aynı zamanda sadeleşmeye de bir miktar hizmet etmektedir. Anadolu Hayat Emeklilik A.Ş. ve İş Portföy Yönetimi A.Ş. iş birliği ile hayata geçirilen FonMatik Robo bu anlamda özgün bir uygulama olarak 2019 yılından bu yana yatırımcılara hizmet vermektedir. FonMatik Robo, Ağustos 2022 itibarıyla yaklaşık 64.000 yatırımcıya ve 4,5 milyar TL'lik bir büyüklüğe ulaşmıştır. Benzer şekilde, yatırımcıların risk getiri tercihlerine ve yatırım ufuklarına göre gruplanarak tasarlanmış veya tematik fonları hedefleyen Fon Sepeti EYF'leri söz konusu problem için iyi bir çözüm teşkil edebileceği gibi sadeleşmeye de katkı sunabilir düşüncesindeyiz.
